Almanya, birçok gelişmiş ülkede olduğu gibi, vatandaşlarının sosyal haklarının fazlaca olduğu, hem çalışırken hem işsizlik dönemlerinde hem de emeklilik dönemlerinde onların yanında olmaya çalışan ve bunu başarabilen ülkelerden birisidir.

Almanya’da çalışan ve ayda 450 Euro’dan fazla kazanan herkes, Almanya sosyal güvenlik sisteminin bir parçası kabul edilir. Alman sosyal güvenlik sistemine dahil olan herkes işsizlik sigortası, sağlık sigortası, emeklilik sigortası vb. almaya hak kazanmaktadır. Bu durum çalışan öğrenciler için de geçerlidir.

Almanya’yı taşınmayı düşünüyor ve çalışma hayatında sahip olacağınız sosyal haklarınızı merak ediyorsanız yazımız ilginizi çekecektir. Keyifli okumalar.

Vergiler

Brüt maaşınızdan her ay vergi, sağlık sigortası, işsizlik sigortası, bakım sigortası, emeklilik sigortası vb. kesintiler yapılarak maaşınız yatırılır. Her ay aynı tutar kesilir.

Almanya’da her bireyin bir vergi sınıfı olmaktadır. Vergi sistemi genel olarak altı farklı sınıf altında toplanmıştır.

Eğer ilk defa Almanya’ya geldiyseniz size otomatikman vergi sınıfı 1 ya da 4 atanacak. Daha sonra bu vergi sınıfını size en uygun olacak şekilde değiştirme talebinde bulunmalısınız. Genelde en çok karıştırılan vergi sınıfı 3–4–5’ten hangisini seçmek gerektiği ile ilgili ortaya çıkıyor. Eğer eşiniz çalışmıyorsa siz 3. sınıfı eşiniz ise 5. sınıfı seçmeli. Eğer ikiniz de çalışıyorsanız; maaşlarınızın tutarlarına göre 3–5 ya da 4–4 seçilebilir. Hangisinin daha mantıklı olacağına deneme yanılma ile karar verebilirsiniz. Önemli olan net maaşlarınızın toplamı; kendi maaşınızı 5, eşinizinkini 3 seçtiğinizde mi yoksa her ikiniz de 4 seçtiğinizde mi daha çok oluyor. Vergi sınıfınızı yılda sadece 1 kere değiştirilebildiğinizi de göz önünde bulundurarak en uygun sınıfları seçmelisiniz.

Eğer birden fazla işiniz varsa her iş için ayrıca bir sınıfa kaydolmanız gerekmektedir. Daha düşük maaşlı olan işiniz için 6. sınıfı seçmeniz sizin için daha çok kazanç demektir.

Maaşlar

Almanya’da maaşlar yıllık brüt tutar üzerinden anlaşılarak verilmektedir. Maaşınızdan vergiler kesilerek net ücrete ulaşılır. Maaşınızdan yapılacak olan kesintiler sabittir. Ocak ayında aldığınız maaşla aralık ayında aldığınız maaş aynıdır. Ancak vergi sınıfınız değişirse net maaşınızda değişiklik olacaktır. Aynı brüt maaşı alan 2 kişinin vergi sınıfları farklı ise alacakları net maaş değişiklik gösterir. Hatta aynı sınıfta olsalar dahi ailevi durumlarından dolayı yine aynı net maaşı almayabilirler.

Almanya’da maaşlar yıllık olarak telaffuz edilmektedir. Almanya’da en yüksek maaş alan meslek grubu tıp doktorluğudur. Yine aynı şekilde diş hekimleri, bankacılar, mühendisler ve IT(bilgi işlem) alanında çalışanlar en yüksek maaş alanlar grubunda. Son yıllarda Almanya’da popüler olan ve maaşı artan meslekler şunlardır: finans uzmanlığı, marka uzmanlığı, müşteri yöneticiliği ve proje uzmanlığı.

Düşük maaş alan meslek gruplarında mimarlık, hasta bakıcılık, öğretmenlik ve tadilat-bakım sayılabilir.

Almanya’da yıllık brüt maaşınıza ek olarak şahsi ve ailevi durumunuza göre ebeveynlik parası, çocuk parası, çocuk yetiştirme parası, çocuk bakım parası, aile destek yardımı, mamullük desteği, bakım, eğitim ve öğretim desteği gibi ek ödemeler alabilirsiniz. Ayrıca yüksek lisans ve doktora mezunu olmanız mesleğinize göre brüt maaşınıza yıllık ekstra 2.000€ – 10.000€ arası katkı sağlar.

İzinler

Almanya’da yıllık izin gün sayılarının bir alt sınırı vardır. Eğer haftada beş gün çalışıyorsanız yıllık izniniz en az 20 gündür. Haftada altı gün çalışıyorsanız ise en az 24 gün yıllık izne sahipsiniz demektir. Çalıştığınız şirketle işe girme aşamasında anlaştıysanız daha çok yıllık izne sahip olabilirsiniz ancak yıllık izninizin kanunen daha az olması mümkün değildir.

Yıllık izninizi yasal olarak işe başladığınız andan itibaren kullanmaya başlayabilirsiniz. Ayrıca işvereninizin onayı ile blok halinde izinlerinizi kullanabilirsiniz.

Yıllık izinlerinizi her yılın 31 Mart tarihine kadar kullanmak zorundasınız. Kullanılmayan izinler bir sonraki yıla devretmemektedir. İşvereniniz 31 Mart tarihine kadar izinlerinizi kullandırtmak zorundadır.

Hasta olduğunuz durumlarda işyerinde gereken yerlere bildirdiğiniz sürece, üç gün boyunca rapor almadan hastalık izni kullanabilirsiniz. Üç gün ve üzeri izinlerde doktor raporu gerekmektedir. Ayrıca uzun süreli hastalık durumlarında ilk altı hafta maaşınızın tamamını almaya devam edersiniz.

Almanya’da doğum izni de yasal mevzuatla korunma altına alınmıştır. Anne adayı doğumdan 6 hafta önce izne ayrılabilir. Anne adayı bu sürede kendi kararı ile çalışabilir. Çalışması durumunda bu süre doğum sonrası döneme taşınamaz. Fakat yasalar gereği doğumdan sonraki 8 hafta anne adayının çalışması yasaktır.

Doğum izni boyunca anne veya baba normalde aldığı maaşın %67’sini almaya devam eder. Ancak bunun 300€ alt limiti ve 1800€ üst limiti bulunmaktadır ve bu maaş 14 ay boyunca alınabilir.

Ebeveynlik izni çocuğun üçüncü doğum gününe kadar alınabilir. Ebeveynlik izni süresince devlet, bir ebeveyni en fazla on iki ay, diğerini en az iki ay talep edebilecek şekilde, en fazla 14 ay boyunca finansal anlamda destekler. Anne ve baba ebeveynlik iznini beraber paylaşmaları halinde birlikte 14 ay; her iki ebeveyn çalışmayı bırakıp evde birlikte bebek bakıyorsa 7 ay; ebeveynlerden biri tek başına 12 ay ebeveynlik parası almaktadır. Ebeveynlik izni boyunca, her ebeveyn haftada en fazla 30 saat yarı zamanlı çalışabilir.

Gebeliğin üçüncü ayından itibaren, anne adaylarının her türlü ulaşım araçlarında (otobüs, taksi, tren, uçak) şoför, kontrolör, şef veya hostes olarak çalışmasına izin verilmemektedir. İşveren anne adayına uygun başka bir iş teklif etmelidir. Eğer bunu yapamazsa, çalıştırmadan ona tam maaş ödemeye devam etmelidir.

İşten çıkma/çıkarılma

Almanya’da kadrolu veya sözleşmeli(taşeron) olarak çalışabilirsiniz. Eğer sözleşmeli işçiyseniz 18 aylık çalışma sürecini doldurana kadar işveren sizi herhangi bir sebeple işten çıkartabilir. 18 ayı doldurduktan sonra ise işvereniniz sizi kadrolu olarak işe almak zorundadır.

Kadrolu çalışanlar için ise genel olarak 6 aylık bir deneme süreci vardır. İlk altı ay içinde, işvereniniz size herhangi bir sebep sunmadan sizi işten çıkartabilir. Aynı şekilde siz de işten çıkabilirsiniz. Bu süreçteki ihbar tazminatı süreniz, kontratınızda yazar. İlk altı aydan sonra genelde ihbar süresi üç aya çıkar ve uzun süreli (20 yıl ve üzeri) çalışmalarda yedi aya kadar çıkmaktadır. Şayet işvereniniz normal yollarla sizi işten çıkartmak istediğinde bu süreleri dikkate almadıysa dava yoluyla en azından işten çıkış sürenizi ve böylelikle iş sözleşmenizi uzatma imkanı bulabilirsiniz.

Almanya’da işçi hakları sıkı bir şekilde korunmaktadır. İşveren çok ağır bir kusurunuz olmadığı müddetçe sizi kendi isteğine göre işten çıkaramaz. Eğer işvereninizin beşten fazla çalışanı varsa, işyerini veya ilgili bulunduğunuz bölümü kapatması veya şirket genelinde küçülmeye gitmesi durumunda işvereniniz sizi işten çıkartabilir. Bu işten çıkarma işlemi için öncelikle çalışma bürosundan izin alınması gerekmektedir. Şayet işyerinde bir işçi temsilcisi var ise, işvereniniz yasal prosedüre göre her çıkış açıklamasından önce işçi temsilcisine, çıkış verilecek olan kişinin bilgilerini ve çıkış nedenlerini sunması gerekir. İşçi temsilcisi açıklamasını işverene vermeden önce veya açıklama verilmez ise belli bir yasal süre beklemeden önce, işveren işçiye çıkış verirse bu çıkış yasal olarak geçersiz olur.

İşten çıkış belgeniz size her ne kadar e-mail, posta veya telefon yoluyla bildirilse dahi kanunen yazılı olmak zorundadır. O yüzden sözlü çıkış açıklamaları veya iki taraflı sözlü fesih anlaşmaları yasal olarak geçersiz olup, iş sözleşmeniz sona ermez ve maaş alma hakkınız devam eder.

Son olarak eğer çalışan kişi hamileyse, hamileliği boyunca ve doğumdan dört ay sonrasına kadar işveren kesinlikle o kişiyi işten çıkartamıyor.

İşsizlik Maaşı ve Emeklilik

Almanya’da sosyal güvenlik sisteminde işsizlik sigortası zorunludur. Ödenmesi gereken sigorta primi, gelirin %3’ü kadardır ve yarısını işveren yarısını da çalışan öder. İşsiz kalmanız halinde işsizlik maaşını alabilmeniz için birkaç şart vardır. Öncelikle son iki yılda işsizlik sigortanızın 12 ay boyunca ödenmesi gerekmektedir. Hiç çalışmıyorsanız veya 15 saatten daha az çalışıyorsanız işsizlik maaşı almaya hak kazanabilirsiniz. İşsizlik maaşını alırken aktif halde iş arıyor olmalısınız. Alman devleti bu süreçte size niteliklerinize göre alternatif iş imkanları sunar. Eğer size göre iş bulunamazsa sizi mesleki kurslara yönlendirebilir. Yaşınıza ve ne kadar süre boyunca işsizlik sigortasını yatırdığınıza bağlı olarak maksimum 24 ay boyunca işsizlik maaşı alabilirsiniz. İşsiz kalmadan önceki 12 aylık süreçte aldığınız net maaşın çocuğunuz varsa %67’sini, çocuğunuz yoksa %60’ını brüt işsizlik maaşı olarak alabilirsiniz.

Almanya’da emekli olarak maaş alabilmeniz için 65 ile 67 yaş arasını doldurmanız gerekmektedir. Aynı zamanda 5 yıllık yani 60 aylık bir süre için kadar çalışmış olmanız gerekir. Eğer 35 yıldan daha uzun süredir çalışıyorsanız ve 63 yaşınızı doldurmuşsanız da emekli olabilirsiniz. Ancak 65 yaşınıza gelene kadar maaşınızdan ayda % 0,3 kesinti yapılmasını kabul etmeniz gerekmektedir. Kadın çalışanlar için ise 60 yaşını doldurmak ve 15 yıllık bir süre için çalışmak emekli olmak için yeterlidir. 40 yaşını doldurup 10 yıllık bir süre için çalışmakta emekli olmak için yeterlidir. Ancak 65 yaşına gelene kadar maaşta aylık % 0,3 kesinti yapılmaktadır.